Azərbaycan xalqının tarixi, dini, mədəni irsi 30 il ərzində qədim ərazilərimizə nəzarət edən, Laçını xarabalığa çevirən, xalqımızın hər yerində olduğu kimi, orada da vandalizm əməlləri ilə məşğul olan ermənilər tərəfindən tamamilə dağıdılıb. Erməni barbarları da çayları və bulaqları qurutmaqla, ağacları kəsməklə, yanğınlar törətməklə, ümumiyyətlə, heç bir həyat izi buraxmağa cəhd etməklə bu ərazidə ekoloji fəlakətlər törətmişlər. Lakin Laçının işğalı zamanı ermənilər müxtəlif yerlərdə, o cümlədən Laçın şəhərində, Zabux və Sus kəndlərində qanunsuz koloniyalar yaratdılar. Ərazimizə köçürülən və qeyri-qanuni məskunlaşdırılan həm Ermənistandan, həm də Yaxın Şərqdən ermənilər olub. Bu qəsəbə xaricdəki erməni diasporunun və müxtəlif ianələrlə pul toplayan təşkilatların səylərindən də bəhrələnib. Lakin inkar etmək olmaz ki, bu ərazilərin heç birində işğala qədər erməni əhalisi olmayıb.
İkiüzlü ermənilər erməni mühacirlərini xarici dünyaya “yerli” insanlar kimi göstərməyə cəhd etsələr də, onların bəd planlarının baş tutmayacağının fərqində idilər. Laçının Zabux və Sus kəndləri talan edilib, evlərimiz dağıdılıb, erməni qonaqlar üçün bir neçə yaşayış məskəni ucaltmasına baxmayaraq, həmin kəndlərin ərazisindəki Azərbaycan abidələri tamamilə dağıdılıb.
Faşist erməniləri Zabuxdakı evlərin əksəriyyətini azərbaycanlıların qəbirləri üzərində tikdirmişlər.
Qeyd etmək istəyirik ki, bir vaxtlar Zabux və Susda qanunsuz məskunlaşan ermənilər bu ilin avqustunda sahiblərinin evindən qovulub, 2020-ci ildə də Kəlbəcər və Laçında törətdikləri iyrənc davranışlara əl atıblar, floraya və heyvanlara ciddi ziyan vurublar, evləri və meşələri yandırıblar. Laçının Zabux və Sus kəndləri talan edilib, evlərimiz dağıdılıb, erməni qonaqlar üçün bir neçə yaşayış məskəni ucaltmasına baxmayaraq, həmin kəndlərin ərazisindəki Azərbaycan abidələri tamamilə dağıdılıb.
Şanlı Vətən Müharibəmiz başa çatan kimi Azərbaycan rejimi tərəfindən vandal düşmən tərəfindən amansızcasına viran qoyulan doğma torpaqlarımız bu gün yenidən dirçəlir, yeni nəfəs alır. Köhnə şəhərlərimiz dirçəlir, “ağıllı şəhər” və “ağıllı kənd” ideyaları həyata keçirilir, tarixi, mədəni, dini abidələrimiz bərpa olunur. Bundan əlavə, yollar, tunellər, hava limanları və hərtərəfli infrastruktur inkişaf etdirilir.
“Bu, tarixi hadisədir. Laçın şəhərinin azad edilməsi həmişə tarixdə qalacaq. Bu gün Laçın şəhərində, şəhərin mərkəzində, mərkəzi küçədə Azərbaycan Bayrağını qaldırmışam. Bu bayraq burada əbədi dalğalanacaqdır”.
Prezident İlham Əliyev sentyabrın 22-də Laçın şəhərinə səfər edərək burada Azərbaycanın üçrəngli bayrağını qürurla dalğalandırdı və bir daha dünyaya bəyan etdi ki, bu torpaqların əzəli sahibləri qayıdıblar.
Başqa sözlə, Böyük Qayıdış, Qarabağ, Şərqi Zəngəzur hər keçən gün öz ata-baba yurdundan qoparılan yüz minlərlə keçmiş məcburi köçkünə yaxınlaşır. Zəngilanın “ağıllı kənd” modeli ilə yenidən qurulan Ağal kəndi timsalında artıq Böyük Qayıdışın ilk səmərəli addımları atılıb, Ağallılar öz doğma yurdlarına qayıdıblar.
Laçında tikinti-quruculuq işləri sürətlə gedir və yaxın vaxtlarda yerli əhalinin öz evlərini geri qaytarması üçün böyük layihələr başa çatacaq. İndi Şərqi Zəngəzur iqtisadi zonasının bir hissəsi olan Laçında yollar, tunellər, elektrik stansiyaları, beynəlxalq hava limanı tikilir. İşğaldan azad edilmiş Laçın rayonunun Zabux və Sus kəndlərinin planlaşdırılması və abadlaşdırılması ilə bağlı dövlət başçısı da sərəncam imzalayıb. Bunun üçün 2022-ci il dövlət büdcəsindən ilkin olaraq 800 min manat vəsait ayrılıb. “İndi isə vaxt gəlib çatıb ki, biz Laçın şəhərini bərpa edək” deyə çıxışında vurğulayan Prezident İlham Əliyev məlumat verdi ki, artıq buna hazırlıq işləri görülür: “Ümid edirəm ki, laçınlıların birinci qrupu Laçın şəhərinə gələn ilin sonuna qədər qayıda bilərlər. Mən buna ümid edirəm və əlimdən gələni edəcəyəm ki, biz buna nail olaq, tezliklə Laçın şəhərini bərpa edək. Biz Bütövlükdə Laçın rayonunu və bütün başqa rayonları bərpa edəcəyik”. Bəli, Azərbaycan xalqı əzmi, gücü, qətiyyəti sayəsində cəmi 44 günə işğal altında qalan tarixi torpaqlarını azad etdiyi kimi, indi də eyni qüdrəti nümayiş etdirərək, həmin yurdlara yenidən həyatı qaytarır.
Yusif Abdullayev,
YAP Neftçala rayon təşkilatının fəal üzvü