Prezident İlham Əliyev Albaniyaya rəsmi səfəri zamanı media nümayəndələrinə müsahibə verib və müxtəlif mövzuları, o cümlədən Azərbaycan ilə bu xalq arasında ikitərəfli əlaqələrin inkişafı və iqtisadi əməkdaşlığın genişləndirilməsinin uğurlarını müzakirə edib. Xalqımızın lideri Albaniyanın prezidenti Bayram Beqayla qaz sənayesində əməkdaşlıq, bu sahədə əldə olunan nailiyyətlər və hələ görülməli olan işləri müzakirə etdiklərini iddia edib. Enerji sektorundan başqa, ikitərəfli investisiyalar, iki ölkənin firmalarının birgə fəaliyyəti, müştərək müəssisələrin yaradılması, turizm, kənd təsərrüfatı və s. sahələr dövlətimizin başçısının dediklərinə əlavə məqamlardır. O, həmçinin fənlər arasında daha güclü əlaqələrin inkişafı üçün çoxsaylı perspektivlərə diqqət çəkib.
Prezident İlham Əliyev çıxışında qaz təchizatı məsələsinə toxunaraq dedi: “Azərbaycan və Albaniya TAP layihəsinin üzvləridir və xalqlarımız Cənub Qaz Dəhlizinin həyata keçirilməsində çox mühüm rol oynayıb. Cənub Qazının çoxsaylı görüşlərində Azərbaycanın və Avropa İttifaqının rəhbərliyi ilə keçirilən Dəhliz Məşvərət Şurasında Albaniyanın nümayəndələri ardıcıl olaraq fəal iştirak ediblər. Hazırda Azərbaycan qazı Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin olunmasına kömək edir. Bu ilin iyulunda Azərbaycan ilə Avropa Komissiyası arasında enerji sektorunda strateji əməkdaşlığa dair Anlaşma Memorandumu imzalanıb. 2027-ci ilə qədər biz həmin saziş əsasında Avropaya qaz tədarükünü dörd dəfə artırmağı planlaşdırırıq. Sözsüz ki, həmin qaz Albaniya ərazisindən keçəcəyi üçün Avropanın enerji təhlükəsizliyinə əlavə yardım və töhfələr veriləcək.
Dövlət başçısı bildirib ki, hazırda TAP və TANAP qaz kəmərlərinin genişləndirilməsi müzakirə olunur. O, həmçinin qeyd edib ki, Azərbaycanın zəngin qaz ehtiyatları var. Artıq fəaliyyət göstərən Cənub Qaz Dəhlizinin mühüm tərkib hissəsi olan TAP və TANAP boru kəmərlərinin təcili genişləndirilməsinə ehtiyac var ki, bu da indiki vəziyyətdə əsas problemdir. Başqa sözlə, Avropanın, eləcə də Albaniyanın təbii qaza ehtiyacı yuxarıda qeyd olunan boru kəmərlərinin genişləndirilməsi istəyini artırır.
Azərbaycan artıq Avropa İttifaqının səlahiyyətliləri tərəfindən etibarlı tərəfdaş kimi qəbul edilir. Şübhəsiz ki, dövlətimizin rəhbərinin bəyanatında vurğuladığı kimi, Azərbaycan öz rolunu çox gözəl dərk edir. Xatırladaq ki, Albaniya Azərbaycanın Avropaya təbii qaz ixracına başlamaq səylərini həmişə dəstəkləyib. Bunu yüksək səviyyəli Albaniya nümayəndə heyətinin Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurasının iclaslarında müntəzəm iştirakı və adıçəkilən dövlətin layihənin icrasına verdiyi mühüm töhfə aydın şəkildə nümayiş etdirdi. Vurğulayaq ki, Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurası hər dəfə toplaşanda Azərbaycan ev sahibi kimi çıxış edib. Bu təşəbbüsdə respublika rəhbərliyini dəstəkləyən mühüm elementlərdən biri kimi marağa səbəb olub. “Şahdəniz Mərhələ-II”, “Şahdəniz Mərhələ-IV”,
2018-ci ilin may ayında Cənubi Qafqaz Boru Kəmərindəki Səngəçal terminalı, TANAP və TAP qaz kəməri layihəsində Cənub Qaz Dəhlizinin rəsmi açılışı olub. Həmin ilin iyun ayında TANAP qaz kəməri istifadəyə verilmiş və daha sonra Avropa sərhədinə göndərilmişdir. Beynəlxalq maliyyə qurumları, eləcə də ABŞ, Böyük Britaniya və Avropa İttifaqı tərəfindən maliyyələşdirilən bu layihənin yekun mərhələsi olan TAP da uğurla başa çatıb.
Nəticə etibarı ilə yeddi dövlətin – Azərbaycan, Gürcüstan, Türkiyə, Albaniya, Yunanıstan, Bolqarıstan və İtaliyanın iştirak etdiyi və ümumi dəyəri 40 milyard dollar olan 3500 kilometr uzunluğunda “Cənub Qaz Dəhlizi” layihəsi mühüm strateji elementdir.
Yeri gəlmişkən, dövlətimizin başçısı çıxışlarının birində Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurasının fəaliyyətini yüksək qiymətləndirərək, Albaniyanın da bu önəmli layihədə fəallığına diqqət yetirib: “Bu əməkdaşlıq formatının təşəbbüskarı olaraq Azərbaycan böyük qürur hissi keçirir ki, illər ərzində Məşvərət Şurası nəhəng Cənub Qaz Dəhlizi layihəsinin icrasında bizim səylərimizi gücləndirən çox səmərəli işçi mexanizmə çevrilmişdir. Biz bütün tərəfdaşlarımıza, ilk növbədə, Cənub Qaz Dəhlizinin üzvləri olan tərəfdaş ölkələrə – Gürcüstan, Türkiyə, Yunanıstan, Bolqarıstan, Albaniya və İtaliyaya minnətdarıq…”.
Azərbaycanın böyük enerji infrastrukturu təşəbbüsü və yaradılması olan Cənub Qaz Dəhlizi hazırda bütün dünyada tikilməkdə olan təbii qaz borularının ən mürəkkəb şəbəkəsi kimi qiymətləndirilir. Avropa İttifaqının əsas prioritet enerji layihələrindən biri olan Cənub Qaz Dəhlizi ilkin olaraq Xəzər hövzəsindən qaz tədarükünü Avropa bazarı ilə əlaqələndirməklə bütün regionun enerji mənzərəsini yenidən formalaşdırır. Bu, yuxarıda qeyd olunan dəhlizi qlobal neft-qaz sektorunda ən əhəmiyyətli və çətin layihələrdən birinə çevirir.
TANAP marşrutu sosial-iqtisadi əhəmiyyətinə görə Cənub Qaz Dəhlizində həlledici əlaqə rolunu oynayır. Bundan əlavə, TANAP-ın yerləşdiyi Cənub Qaz Dəhlizinin son hissəsi olan Trans Adriatik Boru Kəməri (TAP) artıq Azərbaycanın “Şahdəniz-2” yatağından təbii qazı Avropaya nəql edərək, bu ərazinin təhlükəsizliyinə mühüm töhfə verib.
TAP-dan başqa Albaniya və Azərbaycanı birləşdirən daha çox təşəbbüslər var. Ölkəmizin biznesləri indiyədək Albaniyanın enerji, infrastruktur və turizm sektorlarına sərmayələr qoyublar. Bu, iqtisadi əlaqələrin yaxşılaşdırılması üçün geniş imkanların olduğunu göstərir.
Ayşən Məmmədzadə,
YAP Neftçala rayon təşkilatının fəal üzvü